Online datingfraude: waar je op moet letten

Zelfs als je bij het gebruiken van datingapps zorgvuldig je veiligheid in de gaten houdt – hetzij door een alias te gebruiken hetzij door een VPN te downloaden — je loopt nog steeds een toenemend risico bij het online daten: datingfraude door de romantische oplichter.

Het is al bijna een jaar geleden dat de Netflix-documentaire The Tinder Swindler de sociale media van zijn sokken heeft geblazen. De film vertelt het verhaal van de Israëlische oplichter Simon Leviev (echte naam Shimon Hayut), die een aantal vrouwen voor meer dan 10 miljoen dollar heeft opgelicht. Simon gebruikte Tinder en deed zich voor als een rijke jetset-diamantair.

Het verhaal van Simon en drie van zijn slachtoffers was zo schokkend en opwindend dat het programma de enige originele Netflix-documentaire was die in 2022 in 92 landen in de top 10 kwam te staan.

En hoewel het verhaal van The Tinder Swindler vooral over Simon’s bedrieglijke gedrag en oplichtingsmethoden gaat, brengt het ook twee andere kwesties aan het licht:

1. Hoe moeilijk het is om een dating-oplichter te herkennen (alle slachtoffers van Simon zeiden dat ze de waarschuwingssignalen pas hadden gezien toen ze al veel geld kwijt waren).
2. De schrijnende situaties die de slachtoffers moesten doorstaan om hun afgetroggelde geld terug te krijgen.

Nu Valentijnsdag er weer aankomt, zijn dit de liefdesvallen waar je je bewust van moet zijn, de manieren waarop je een dating-oplichter kunt herkennen, en wat je als slachtoffer kunt doen.

Wat is online datingfraude?

Online datingfraude gaat meestal over een crimineel die een valse identiteit aanneemt op een datingplatform en belangstelling veinst voor zijn slachtoffers om ze op te lichten (dit staat ook bekend als “catfishing”). Nadat oplichters het vertrouwen van hun slachtoffers hebben gewonnen — vaak door middel van liefdesverklaringen — vragen zij ofwel om geld ofwel om intieme foto’s van het slachtoffer die later kunnen worden gebruikt om ze te chanteren.

Hoe kun je online datingfraude vermijden? 

Oplichters zijn innovatief en overtuigend in hun tactieken, dus het kan moeilijk zijn om erachter te komen of degene waar je op de datingapp of -site mee praat op zoek is naar liefde, of je alleen maar op wil lichten.

Klik door de diashow hieronder om algemene waarschuwingssignalen te zien dat degene waar je mee praat een oplichter is:

Online romantische fraude komt steeds meer voor

Online dating is steeds populairder geworden door het opkomen van datingapps als Tinder, Bumble en Hinge, en naar verwachting zal deze trend doorzetten.

Volgens Statista hebben bijna 51 miljoen Amerikanen zich geregistreerd op online datingdiensten, en naar verwachting is dit aantal in 2025 gegroeid tot 53,3 miljoen.

Dit aantal komt overeen met wereldwijde statistieken die schatten dat in 2021 wereldwijd meer dan 300 miljoen mensen datingapps hebben gebruikt.

Wat betreft de populariteit van de apps die mensen gebruiken om de liefde te vinden, heeft Business of Apps ontdekt dat Tinder in de VS veruit de grootste is — gevolgd door respectievelijk Bumble, Plenty of Fish en Hinge.

Wereldwijd blijft Tinder aan kop als de populairste datingapp, gevolgd door de in het VK gesitueerde app Badoo. Bumble, oorspronkelijk in de markt gezet als vrouwvriendelijke app, en het in China gesitueerde Tantan komen daarna. 

Het is niet verrassend dat Valentijnsdag een kleine opleving veroorzaakt in de vraag naar datingapps, zoals blijkt uit een recent onderzoek door Apptopia. Intussen zei 52% van de respondenten in een onderzoek van het cybersecuritybedrijf ESET, dat het feit dat ze op Valentijnsdag alleen zijn, ze kwetsbaar maakt voor catfishers. Als meer mensen zich registreren op datingsites om de liefde te vinden, doen meer oplichters hetzelfde.

Sterker nog: volgens een rapport over datingfraude, dat is uitgegeven door de Amerikaanse federale handelscommissie (FTC), is er alleen al in 2021 naar schatting 547 miljoen dollar verloren gegaan aan oplichting — dat is 80% meer dan in het jaar daarvoor, en een getal dat naar verwachting nog enorm zal groeien naarmate meer gebruikers zich aanmelden bij online datingsites. In Nederland werden slachtoffers van online datingfraude in 2021 volgens recente cijfers van de Fraudehelpdesk voor gemiddeld 30.000 euro opgelicht.

De verschillende soorten online datingfraude waar je voor uit moet kijken

Romantische oplichters maken vooral misbruik van mensen die op zoek zijn naar een liefdespartner en een langdurige relatie. Nu er steeds meer fraude wordt gepleegd, zijn dit een paar van de meest voorkomende oplichtingsmethoden om je bewust van te zijn:

• Oplichting inzake intieme activiteiten en foto’s

Een oplichter bouwt eerst een vertrouwelijke relatie op met het slachtoffer, en verleidt ze om intieme foto’s of berichten te sturen. De oplichter kan ook intieme videogesprekken met zijn slachtoffer opnemen. Dat doen ze met de bedoeling om hun slachtoffer te chanteren voor geld, door te dreigen dat ze het gevoelige materiaal openbaar maken als ze geen geld krijgen.

• Oplichting door om hulp te vragen 

In dit scenario doet de oplichter zich voor als een echt persoon op zoek naar liefde. Als ze eenmaal het vertrouwen van hun doelwit hebben gewonnen, veinzen ze een noodgeval, een operatie of reiskosten. The Tinder Swindler is een heel duidelijk voorbeeld van dit soort oplichting.

• Romantische fraude door geveinsde militaire dienst 

De oplichter doet zich voor als iemand in militaire dienst, geplaatst in het buitenland. Zodra ze een band hebben gesmeed, vragen ze hun slachtoffer om geld te sturen voor reiskosten, eten of huisvesting. In 2017 kreeg Olayinka Illumsa Sunmola 27 jaar celstraf opgelegd voor het maken van valse datingprofielen die voornamelijk waren gericht op weduwen, gescheiden vrouwen en vrouwen van boven de 50. Hij gebruikte op deze profielen de naam en foto van een kolonel van het Amerikaanse leger die in het buitenland was gestationeerd.

• Malware-oplichting 

In deze oplichtingsmethode zien we dat de oplichters een schijnbaar onschuldige link naar hun slachtoffer sturen, of in hun datingprofiel een link vermelden die er ongevaarlijk uitziet. Nadat slachtoffers op de link hebben geklikt, wordt automatisch kwaadwillende software gedownload op hun apparaat, en dat kan ertoe leiden dat hun informatie wordt gestolen.

• Neppe datingsites 

Sommige oplichters maken een compleet neppe datingsite of -app die erg op een echt platform lijkt. Ze verleiden hun slachtoffers om persoonlijke of financiële gegevens in te voeren.

Top 4 misvattingen over online datingfraude

Misvatting #1: datingapps zijn allemaal oplichterij

Nee, de datingapps zelf zijn geen oplichterij, maar er zijn wel gebruikers die oplichters zijn. Online dating-oplichters gebruiken de apps om hun slachtoffers te vinden en met ze te communiceren. De oplichters kunnen ook neppe datingsites maken die er precies zo uitzien als de echte. In 2021 heeft het cybersecuritybedrijf Trend Micro meer dan 15 miljoen neppe datingsites ontdekt. Zorg ervoor dat je apps altijd downloadt vanuit de App of Google Play Store, dan weet je zeker dat ze echt zijn.

Misvatting #2: vrouwen trappen er vaker in

Weliswaar zie je in de media, zoals bij The Tinder Swindler, meestal vrouwen als slachtoffer van datingfraude, maar onderzoek heeft uitgewezen dat mannen twee keer zo vaak in romantische fraude trappen als vrouwen. In een recent onderzoek van Tessian Cloud Email Security heeft 11% van de mannen aangegeven in datingfraude getrapt te zijn, vergeleken met 5% van de vrouwen.

Misvatting #3: je krijgt je geld terug

Nadat ze ten prooi waren gevallen aan de “Tinder Swindler”, hebben drie van de slachtoffers van Simon, Cecilie, Pernilla en Ayleen een GoFundMe-pagina aangemaakt om te proberen het geld terug te krijgen dat ze aan de oplichter kwijt waren geraakt. De vrouwen hebben 217.000 dollar verzameld.

Helaas hebben niet alle slachtoffers hun geld teruggekregen.

Weliswaar wordt datingfraude in de VS beschouwd als een ernstige misdaad — waarbij communicatiefraude of elke vorm van romantische oplichting kan leiden tot 20 tot 30 jaar gevangenisstraf — maar de FTC heeft gezegd dat het bijna onmogelijk is om een oplichter te identificeren of op te sporen als het geld naar ze is overgemaakt via maatschappijen als WesternUnion of MoneyGram.

Bovendien gebruiken oplichters vaak valse namen en locaties, daardoor wordt het nog moeilijker om ze op te sporen. In veel gevallen aarzelen de slachtoffers ook om de oplichting aan te geven omdat ze zich schamen, en dat kan het proces om hun verliezen terug te krijgen nog moeilijker maken.

Afhankelijk van het soort oplichting, de duur ervan en hoe ingewikkeld het is (zoals te zien was in de zaak van The Tinder Swindler), kan het ook best moeilijk zijn om juridisch iets te ondernemen tegen een romantische oplichter.

En hoewel Simon veroordeeld was tot 15 maanden gevangenisstraf, werd hij al na vijf maanden weer vrijgelaten. Simon blijft een vrij man, omdat zijn misdaden te uitgebreid en te ingewikkeld zijn om ze voor vervolging vast te leggen, volgens de podcast The Making of A Swindler.

Misvatting #4: oplichters werken alleen

Het kan best zijn dat sommige oplichters alleen werken, maar uit onderzoeken blijkt dat dating-oplichters vaak in groepen werken, als onderdeel van professionele misdaadorganisaties. In een recent artikel heeft Channel News Asia onderzocht hoe datingfraude-syndicaten in Azië hun doelgebied hebben uitgebreid om slachtoffers in de VS en Europa te bestoken.

Het artikel onthulde hoe oplichters worden getraind om een relatie met hun slachtoffer op te bouwen en subtiele tactieken te gebruiken om ze te overtuigen geld te steken in investeringsinstrumenten.

Wat moet je doen als je bent opgelicht 

Als je vermoedt dat je slachtoffer bent van datingfraude, volg dan deze stappen:

1. Maak screenshots van gesprekken waarin de oplichter specifiek om geld heeft gevraagd. Als je aangifte doet kan het zijn dat je bewijs moet leveren dat je geld hebt overgemaakt, of gesproken hebt over financiële transacties.
2. Geef de oplichter aan en blokkeer hem.
3. Neem onmiddellijk contact op met je bank om de transactie terug te boeken als je de oplichter hebt betaald met creditcard, betaalkaart, internetbetaling of overdracht van crypto.
4. Meld de oplichting bij de politie en de Fraudehelpdesk (als je in Nederland bent).

Vanwege de emotionele aard van deze misdaad hebben slachtoffers van datingfraude vaak te kampen met psychotrauma en posttraumatische stress. Als je in Nederland woont en slachtoffer bent van datingfraude, aarzel dan niet om voor steun contact op te nemen met Slachtofferhulp Nederland.